Dr.Maria Laosunthara อาจารย์ ดร.มาเรีย เหล่าสุนทร : ครูผู้เป็นต้นแบบ

วันที่ 9 กันยายน 2557 ดิฉันมีโอกาสได้มา Happy Birthday อาจารย์ ดร.มาเรีย เหล่าสุนทร ล่วงหน้าเพราะวันคล้ายวันเกิดท่านคือวันที่ 11 กันยายน ที่สำนักหอสมุด มหาวิทยาลัยศรีนครินทรวิโรฒ ประสานมิตร

ดิฉันน่าจะเป็นคนที่รู้จักอาจารย์ ดร.มาเรีย เหล่าสุนทร น้อยที่สุดเมื่อเทียบกับท่านอื่นๆ เพราะเพิ่งมีโอกาสได้ร่วมงานในชมรมบรรณารักษ์และนักเอกสารสนเทศนานาชาติเมื่อ พ.ศ.2545 ในสมัยที่ ดร.เพ็ญศรี ก๊วยสุวรรณ เป็นประธานชมรมฯและเป็นผู้จัดการ IFLA ภูมิภาคเอเชียโอเชียเนีย ในช่วงเวลา 10 กว่าปีที่ได้รู้จักท่าน ท่านเป็นตัวอย่างที่ดี เป็นต้นแบบของครูผู้มีเมตตาและเสียสละเพื่อสนับสนุนให้เกิดความร่วมมือระหว่างวงการห้องสมุดไทยและต่างประเทศ ท่านเป็นบรรณารักษ์ด้วยชีวิตและจิตวิญญาณ ดร.มาเรีย เคยพูดว่า "Once a librarian, you are always a librarian." ตลอดเวลาช่วงสั้นๆที่ดิฉันรู้จักอาจารย์ ดร.มาเรีย ท่านเป็นครูที่เป็นผู้ให้มาโดยตลอดและรักในวิชาชีพเป็นชีวิตจิตใจ
ท่านส่งเสริมการพัฒนาวรรณกรรมเด็กตั้งแต่เริ่มต้นการทำงานจนถึงปัจจุบัน สำนักหอสมุด มหาวิทยาลัยศรีนครินทรวิโรฒ จึงได้จัดตั้งห้องวรรณกรรมสำหรับเด็กเรียกว่า The Maria Room ดร.มาเรียมักจะแนะนำให้พวกเราไปประสานความร่วมมือกับครูสำหรับการส่งเสริมการอ่านในห้องสมุด ท่านเป็นผู้ให้ความสำคัญกับการสร้างความสัมพันธ์ที่ดีระหว่างครูผู้สอนและบรรณารักษ์เพื่อให้นักเรียน นักศึกษาได้รับประโยชน์สูงสุด ท่านให้ความช่วยเหลือในทุกเรื่องที่ช่วยพัฒนาวิชาชีพและห้องสมุด และปัจจุบันท่านเป็นครูภาษาอังกฤษสำหรับพวกเราทุกคนและยังคงเป็นบรรณาธิการ TLA ILIS Newsletter ให้พวกเราได้อ่านอย่างต่อเนื่องจนถึงทุกวันนี้ การสนทนากับท่านและการประชุมทุกครั้งจึงต้องใช้ภาษาอังกฤษ แม้ว่าท่านจะเข้าใจภาษาไทยเป็นอย่างดี

ภาพ ดร.มาเรีย เหล่าสุนทร เมื่อ พ.ศ.2502 กับอาจารย์และนิสิตช่วยงาน

อาจารย์ ดร.มาเรีย เหล่าสุนทร สำเร็จการศึกษาปริญญาโททางบรรณารักษศาสตร์และปริญญาเอกด้านการศึกษาจากสหรัฐอเมริกา มาเป็นบรรณารักษ์ห้องสมุด ตามโครงการความร่วมมือระหว่างรัฐบาลไทยกับมหาวิทยาลัยอินเดียน่าในปี พ.ศ.2498 (1955) ในสมัยนั้นเป็นวิทยาลัยวิชาการศึกษา ปัจจุบันคือมหาวิทยาลัยศรีนครินทรวิโรฒ ประสานมิตร

ตั้งแต่ปี พ.ศ.2498 (1955) เป็นต้นมา ดร.มาเรีย ได้เป็นผู้สอนรายวิชา Know Your Library เพื่อส่งเสริมให้นักศึกษาปี 1 ทุกคนมีทักษะในการค้นคว้าและใช้ทรัพยากรห้องสมุดให้เป็นประโยชน์ในการเรียน รวมถึงเป็นรายวิชาสำหรับนักศึกษาต่อเนื่องที่มาเรียนภาคค่ำด้วย

พ.ศ.2499 (1956) ได้จัดฝึกอบรมและฝึกงานให้แก่นิสิตก่อนที่จะออกไปทำงานในห้องสมุดในลักษณะ On the job training มีการฝึกอบรมศึกษานิเทศก์ของกระทรวงศึกษาธิการ และมีการเปิดสอนในรายวิชาทรัพยากรการศึกษา (Educational Materials) ให้รู้จักใช้ทรัพยากรห้องสมุดเพื่อการเรียนการสอน รวมถึงวิชาวรรณกรรมสำหรับเด็ก (Children Literature)เพื่อให้เป็นประโยชน์สำหรับครูในการแนะนำหนังสือสำหรับเด็ก

พ.ศ.2498 - 2510 ดร.มาเรีย เป็นหัวหน้าบรรณารักษ์และครู ในวิทยาลัยวิชาการศึกษา ประสานมิตร (ปัจจุบันคือ มหาวิทยาลัยศรีนครินทรวิโรฒ ประสานมิตร)

ไม่มีอะไรง่ายสำหรับการเริ่มต้นสิ่งใหม่และการเป็นผู้บุกเบิก ดร.มาเรีย และอาจารย์จากมหาวิทยาลัยอินเดียน่า ได้เริ่มนำการจัดหนังสือให้เป็นหมวดหมู่และการจัดเรียงหนังสือชั้นเปิด โดยมีอาจารย์วิชญ์ ทับเที่ยง เป็นบรรณารักษ์ในระยะนั้น การทำให้ผู้ใช้ห้องสมุดมีความสุขและเป็นอิสระในการใช้ห้องสมุดเป็นภารกิจสำคัญตั้งแต่ในยุคนั้น ที่สำคัญการมี Library understudies ซึ่งเป็นผู้ฝึกงานในห้องสมุดทำให้มีผู้ที่ช่วยปฏิบัติงานในห้องสมุดได้ เนื่องจากผู้สำเร็จการศึกษาทางบรรณารักษศาสตร์โดยตรงมีจำนวนน้อย

การจัดนิทรรศการและการจัดแสดงหนังสือเพื่อส่งเสริมการอ่านมีการจัดเป็นประจำในห้องสมุด ดร.มาเรีย ได้กล่าวชื่นชม อาจารย์ปรานี เชียงทอง ว่าเป็นผู้มีความคิดสร้างสรรค์ในการจัดนิทรรศการในรูปแบบที่น่าสนใจมาก

การไปศึกษาดูงานห้องสมุดต่างๆเพื่อการแลกเปลี่ยนเรียนรู้ทำมาตั้งแต่สมัยนั้นเช่น การไปเยี่ยมชมห้องสมุดศิริราช โดยการนำชมของท่านอาจารย์อุทัย ทุติยะโพธิ

การพานิสิตไปเยี่ยมชมห้องสมุดคณะครุศาสตร์ จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย และอีกหลายแห่ง

ดังนั้น พัฒนาการของห้องสมุด วิทยาลัยการศึกษา ตั้งแต่ พ.ศ.2498 ซึ่งห้องสมุดอยู่ชั้น 3 เป็นคลังบรรณสาร ห้องอ่านหนังสือ ส่วนบริการ และสำนักงาน จึงมีอาจารย์ ดร.มาเรีย เหล่าสุนทร อยู่ในทีมผู้บุกเบิกการพัฒนาห้องสมุดและครูบรรณารักษ์ในสมัยนั้นให้เป็นกำลังสำคัญในการพัฒนาห้องสมุดในสังคมไทย

พ.ศ.2410 - 2529 อาจารย์ ดร.มาเรีย เหล่าสุนทร ทำงานให้กับองค์การยูเนสโก ในฝ่าย Documentation, Library and Information Service Unit
หลังจากนั้นจนถึงปัจจุบัน ท่านเป็นที่ปรึกษาและหัวหน้าโครงการหลายโครงการในการส่งเสริมการอ่านและการพัฒนาห้องสมุด ซึ่งจะนำมาเล่าในลำดับต่อไป

วันคล้ายวันเกิดท่านอาจารย์ ดร.มาเรีย เหล่าสุนทร วันที่ 11 กันยายน ของทุกปี ศิษย์และบุคคลที่เคารพนับถือท่านจะมากราบอวยพรวันเกิด Happy Birthday ท่านอาจารย์ที่สำนักหอสมุด มหาวิทยาลัยศรีนครินทรวิโรฒ ประสานมิตร เป็นประจำทุกปี

 ดิฉันมาล่วงหน้าเพราะต้องไปส่งของจากขอนแก่นให้คุณเปี่ยมสุข บรรณารักษ์ที่ห้องสมุดประสานมิตร และได้รับของที่ระลึกจากท่านอาจารย์พร้อมลายเซ็นต์ ขอบพระคุณค่ะ อาจารย์ ดร.มาเรีย เหล่าสุนทร ที่ทุกคนรู้จักจะต้องรักอาจารย์

หมายเหตุ : ขอหาข้อมูลมา Update เพิ่มเติมในตอนต่อไปค่ะ
(ขอขอบคุณข้อมูลและภาพบางส่วนจากหนังสือกาลแก้ว ที่ระลึกในพิธีเปิดอาคารสมเด็จพระเทพรัตนราชสุดา มหาวิทยาลัยศรีนครินทรวิโรฒ 6 พฤศจิกายน 2532)